Khóa

Ổ khóa như trong hình là một thiết kế lỗi thời, chỉ nên dùng để khóa từ bên ngoài các kho tàng, bến bãi, những nơi không có người ở. Nhưng ở Việt Nam tôi thấy chúng được dùng đại trà để khóa cửa nhà.

Đợt về Việt Nam tôi thuê một căn nhà để ở. Bữa đầu tiên giao nhà tôi nhận một chùm khoảng hơn chục chiếc chìa khóa, mà chìa nào thoạt nhìn cũng giống nhau hết. Tất cả cửa được khóa từ bên trong bằng ổ khóa như thế này, tất cả các đường từ ngoài vào nhà đều được khóa kín. Cực kỳ an toàn... cho đến khi cháy nhà chỉ có chết, không có đường thoát. Buổi sáng mới ngủ dậy tôi còn không biết chìa nào đi với ổ nào, chứ đừng nói lúc khói lửa mù mịt.

Nhiệm vụ quan trọng nhất của cửa nhà là gì? Để chống trộm chứ còn gì nữa! Sai bét, nhiệm vụ quan trọng nhất là giúp cho người trong nhà thoát ra ngoài dễ dàng khi ở trong nhà không an toàn nữa. Mỗi năm ở Việt Nam bao nhiêu người chết vì nhà cháy và không thoát ra ngoài được (ví dụ). Cửa phải được thiết kế để không cần chìa khóa vẫn có thể mở được từ trong ra ngoài, chỉ cần vặn tay cầm đẩy nhẹ là mở (đóng lại thì khóa tự động được cài, giống như ở khách sạn). Có như vậy người già nhất hoặc đứa con nít ở trong nhà vẫn có thể tự mở cửa và thoát ra ngoài trong trường hợp nguy cấp. Khi kiểm tra sự an toàn của nhà, không phải chỉ coi có chỗ nào có thể bị trộm để gia cố, mà còn phải nghĩ đến đường thoát hiểm. Nếu nhà có con nít, bài kiểm tra đơn giản là chúng phải có khả năng tự mở cửa và chạy thoát thân.

Đây cũng là bài học vỡ lòng của người thiết kế hệ thống an toàn thông tin. Phải hiểu hệ thống được thiết kế là để phục vụ con người, phục vụ sản xuất kinh doanh, chứ không phải cứ nhắm mắt làm cho nó cực kỳ an toàn để rồi chẳng ai xài được, gây nguy hiểm cho con người, gây ảnh hưởng đến chuyện mần ăn của doanh nghiệp. Cuối cùng rồi, khách hàng không làm ra tiền thì ai trả tiền lương cho chúng ta? Nguy hiểm hơn, có cần phải chống trộm bằng cách làm cho mạng sống của mình bị đe dọa?